Psikedelik Kriz

Uyarı: Bu yazı sadece bilgilendirmek amacıyla buradadır. Biz illegal aktivitelerin savunuculuğunu yapmıyoruz. İnanıyoruz ki her bireyin bilgiye ve fikirlere erişim hakkı olmalıdır. Okuyucu yaşadığı yerde geçerli olan, psikoaktif maddelerin alımı, satımı, kullanımı vb. ile ilgili yasaları bilmekle kendisi yükümlüdür. Bu yazının, içeriği sabit tutulmak koşuluyla, dağıtılması ve kopyalanması serbesttir. Yazıda güncellemeler olacağından son versiyonunu kontrol etmenizi tavsiye ederiz.

Bu belgedeki bilgiler çeşitli kaynaklardan Erowid tarafından toplanmıştır.

Psikoaktif madde kullanımı esnasında kişinin yardıma ihtiyacının olduğu birçok durum söz konusu olabilir. Her özel durum için ne yapılacağını belirlemek soğukkanlılıkla karar verme yeteneğini gerektirir. Bu yazının amacı kişinin böyle bir durumda yapması gerekenler konusunda yardımcı olmaktır. Hangi özel durumda hangi özel metod uygulanacak? Unutmayın, her ne kadar ağır durumda uygulanması kolay olmasa da yapılması gereken en önemli şey sakin olup soğukkanlılıkla hareket etmektir.

Kriz durumundaki birisine yardım ederken problemi iki parça hâlinde düşünmeliyiz: Karar verme aşaması ve uygulama aşaması. İlk aşamada durumu tanımlayıp ne yapılması gerektiğine karar vereceğiz.

Olabilecek durumlar:

1. Fiziksel herhangi bir tehlike durumu söz konusu mu? [kritik] Kişinin bilinci yerinde mi? Nefes alıp verme hızı düşmüş ya da yükselmiş mi? Kalp atışı normal mi? Yüzünde solgunlaşma var mı? Bilinci yerinde değilse, acı çektiğine dair bir belirti gösteriyor mu?
2. Kişi kendisi ya da başkaları için tehlike oluşturuyor mu? [kritik] Başkalarını tehdit eden, şiddete meyilli davranışlar sergiliyor mu? Başka birisine saldırma olanağı var mı? İstemeden kendisini yaralayabilir ya da kendisine zarar verebilir mi? Herhangi bir taşıt kullanmaya kalkabilir mi? İntihar girişiminde bulunabilir mi?
3. Ruhsal, zihinsel ya da duygusal bir kriz yaşıyor mu? [kriz] Çok korkmuş, üzgün ya da sinirli mi görünüyor? Ruh hâli hızla değişiyor mu? Deli gibi mi davranıyor? Ayık fakat tepki göstermiyor ve ondan cevap alınamıyor mu?

Bu durumlarda kişiyi yalnız bırakmadan bilgi edinmeye özen gösterin. Eğer ruhsal/duygusal bir kriz söz konusuysa bilgiyi kriz yaşayan kişiden öğrenmeniz tavsiye edilir:

1. Hangi maddeyi ya da maddeleri kullandı? Mümkünse hangi maddeleri hangi şekilde (yiyerek, sarıp içerek, damar yoluyla vs.) aldığını öğrenin. Ne kadar madde aldı? Ne zaman aldı? Herhangi başka bir ilaç kullanıyor muydu?
2. Bu kişi kim? Yakında arkadaşları var mı? Nerede yaşıyor? Daha önce böyle bir durumla karşılaşmış mı?

Öğrenebileceğiniz kadar fazla şey öğrenmeye çalışın. Ne olduğunu iyi öğrenmeden, kritik hatalar yapma ihtimali artar. Öğrendiklerinizle durumun ne derece ciddî olduğuna karar verin.

Kritik: Kendisine yahut çevredekilere fiziksel zarar verme potansiyeli var, muhtemelen medikal yardım gerekiyor.
Kriz: İyi huylu fakat aşırı psikotik davranış, olumsuz düşünce döngüleri, panik ataklar.

Profesyönel yardım gerektiren durumlar: 1. Hayatî tehlike söz konusudur. 2. İş çığırından çıkıyordur ve kişinin sorumluluğunu alacak durumda olan hiçkimse yoktur.

Kritik durumlarda:

1. Size kim yardım edebilir? Medikal deneyimi olan birilerini bulmaya çalışın.
2. Kişi nöbet geçiriyorsa... Boğulmasını engellemek için giysilerini gevşetin; fiziksel zarar almaması için, yatabileceği rahat bir yer ayarlayın. Nöbet geçirme hâli çok çok tehlikeli olabilir ve uzun sürdüklerinde ya da sık rastlandığında kalıcı beyin hasarlarına neden olabilir.
3. Kişinin bilinci yerindeyse... Ne kullandığına dair bir belirti arayın. Çene kitlenmeleri genellikle MDMA kullanımına ya da başka bir stimülanta işaret eder, nistagmus (gözün aşağı yukarı ya da sağa sola titremesi) stimülant kullanımına işaret eden bir başka belirtidir. Terliyor mu diye bakın, terleme bu noktada iyiye işaret. Üşümekten titriyor mu diye bakın, battaniyeyle üzerini örtün ya da sarın.
4. Kişinin bilinci yerinde değilse... Sakince ayıltmaya çalışın. Hafif sarsabilirsiniz. "Doktor çağırayım mı?", "İyi misin?" gibi net sorular yöneltin. Eğer kusuyorsa rahatça kusması için uygun durumu sağlayın ki boğulmasın. Komada olup olmadığını anlamaya çalışın.
5. Nefes almıyorsa... Giysilerini gevşetip nefes almasını sağlayın. Hafifçe sarsabilirsiniz. Kusmuş ise ağzını burnunu temizleyin. Etrafta ilkyardım bilgisi olan birisini arayın.
6. Kalbi atmıyorsa... Bu durumda, kalp masajı yapmayı bilen birisini bulmalısınız.
7. 911'i arayın. İlkyardım aracının hazırlanıp size ulaşmasının zaman alacağını ve ilkyardım ekibinin yanında polis memurlarının da gelebileceğini unutmayın. İlkyardım ekibinin kişiye rahatça ulaşabilmesi için yolu açın, eğer partideyseniz mümkünse müziği susturun ve gerekli anonsu yaptırın. Bunları yapmaya karar vermek çoğu zaman zordur fakat burada hayatî tehlikesi olan bir durumdan bahsediyoruz. Dışarıdan yardım almanın sonuçları bir hayat kaybetmekten çok daha hafif olacaktır.

Kriz durumu: Bu durumlar birçok şekilde ortaya çıkabilir; saldırgan tutumlar, birden bire gelen şiddete meyilli patlamalar, dış etkenlerden tamamıyla kopuş, güçlü paranoya ve korkular, görece zararsız kompalsif ya da psikotik davranışlar. Bu durumlarla nasıl baş edilir?

Öncelikle, kriz yaşayan kişiye doğrudan konuşmayla "sakin ol" vb. sözlerle müdahele etmek çoğunlukla işleri daha kötüye götürür. Sizin onunla olduğunuzu, onun sorumluluğunu üstlendiğinizi ve dış dünyada her şeyin yolunda olduğunu anladğından emin olmaya çalışın. Kendisine ya da başkalarına zarar vermeyeceğinden emin olun, eğer işler kötüye gidiyorsa sakince yardım çağırın. Ne yaparsanız yapın, tepkisini iyi gözlemleyin. Yaptığınız şey her ne ise, eğer durumu daha kötüye götürüyor gibiyse başka bir şey denemeye koyulun.

Bu konuda uzmanlar yapılacak en iyi şeyin kişinin yaşadığı şeye karşı koymamasını ve kendisini bırakmasını sağlamak olduğunu söylüyor. "Nefes al, rahatla, bırak aksın" mantrası 1960 ve 70'lerde psikedelik terapi için kullanılıyordu. Duygusal bozuntunun ya da zihinsel stresin birinci nedeninin, birçok durum için, yaşanılan deneyime karşı savaşmaktan ve direnmekten kaynaklandığı iddia edilir. Uzmanlar kriz durumunun en belirgin öncülünün genellikle korku olduğunu söyler. Bu yüzden, yapılması gereken, kişinin kendini güvende hissetmesini sağlayacağı bir ortam sağlamaktır.